DEVAM: 8- İSTİNSARI
(BURNU TEMİZLEMEYİ) VE İSTİCMARI (TEMİZLENMEYİ) TEK YAPMA BABI
23 - (238) حدثني
بشر بن الحكم
العبدي. حدثنا
عبدالعزيز (يعني
الدراوردي) عن
ابن الهاد، عن
محمد بن إبراهيم،
عن عيسى بن
طلحة، عن أبي
هريرة؛ أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال "إذا
استيقظ أحدكم
من منامه فليستنثر
ثلاث مرات.
فإن الشيطان
يبيت على
خياشيمه".
[:-563-:] Bana Bişr b. Hakem el-Abdi rivayet etti. (Dedi ki) ; Bize Abdülaziz
yani ed-Deraverdi, ibni'I Haddan, o da Muhammed b. İbrahim'den, o da İsa b.
Talha'dan, o da Ebu Hureyre'den naklen
rivayet etti ki, Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:
"Sizden kim uykudan
uyanırsa üç defa (bumuna su alıp) çıkarsın, çünkü şeytan onun burnunun
delikleri üzerinde geceler. "
Diğer tahric: Buhari,
3295; Nesai, 90; Tuhfetu'l-Eşraf, 14284
NEVEVİ ŞERHİ 239.sayfada.
DAVUDOĞLU AÇIKLAMA: Bu hadisi Bu'hari
«Kitabu Bedi'l-Halk» ta Nesaî ayni bahiste tahriç etmiştir.
Yerinde
de görüldüğü vecihle bazıları istinşak ile istinsarın aynı ma'naya geldiğini
söylemişlerdir. Hatta Aynî bu babta bir
çok hadisler bulunduğunu söylemiştir. Bazılarıda bunların ayrı ayrı manalara
geldiklerini ve istinşak buruna su çekmek istinsar ise; onu burundan atmak
manasına geldiğini söylemişlerdir. Bazıları bunların aynı manaya geldiklerini
kabul etmekle beraber istinsarın daha şumullu ve daha çok fayda ifade ettiğini
söylerler. Çünkü istinsar istinşak'tan ileri gelir. Fakat istinsar'dan istinşak
lazım gelmez. Bazanda istinşak yapılırda istinsar terkedilir. Binaenaleyh
istinsar istinşakın faydasını tamamlar. Ayni burada da istinsar ile istinşakın
aynı ma'naya gelmediklerini söylemekte ve yine hadisle istidlal etmektedir: «Şu
halde anlaşılıyor ki bu iki kelime bir çok hadislerde aynı manaya kullanılmış
bazı hadislerde de ayrı ayrı manalara delalet etmiştir demek» istiyor.
Hayşum;
burunun yukarısı yani geniz demektir. Bazıları bu kelimenin bütün burun
manasına geldiğini diğer bazıları da burunun yukarısındaki kıkırdak kemikleri
demek olduğunu söylemişlerdir.
Kaadî
İyaz diyor ki: «Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in: «Çünkü şeytan onun
genizlerinde geceler.» sözü hakikat manasında kullanılmış olabilir. Çünkü burun
cismin kalbe götüren yollarından biridir. Bu husus burunla kulaklardan mada
cismin her menfezi kapalıdır. Bir hadiste: «Şeytan kapalı kapıları açamaz.»
buyurulmuş ve esnerken ağzın kapanması şeytan girmesin diye emrolunmuştur.
Maamafih bu sözün bir istiare olması ihtimalide vardır. Çünkü burnun içersine
biriken toz toprak ve pislik şeytana tevafuk eder. Binaenaleyh bunlara istiare
yoluyla şeytan denilmiştir.
Şafiîlerden
«Tarpeşti» : «Edep ve nezaket, bu gibi hadisler hakkında bir şey söylememektir.
Çünkü Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in sözleri esrar-ı ilahiyyenin
hazineleridir. Garip manaları Allah Teala Resulüne tahsis etmiş olmaktan akıl
ve idrakin aciz kaldığı hakikatleri ancak ona bildirmiştir.» diyor.